Mặt trái của mô hình kinh doanh đa cấp

Hoạt động kinh doanh bán hàng đa cấp là một mạng lưới bán hàng mà bản thân nó thiết yếu phải duy trì một hoạt động kinh doanh cung cấp hàng hóa cho người tiêu dùng thông qua mạng lưới từ đó thu được lợi nhuận.

Hoạt động bán hàng đa cấp là hợp pháp nếu doanh nghiệp thu được doanh số bán hàng hóa thông qua mạng lưới phân phối đa cấp, theo đó lợi nhuận kinh doanh của doanh nghiệp được thu từ việc mua hàng hóa của người tham gia phục vụ cho mục đích sử dụng hoặc để bán lại và những người tham gia có thể giới thiệu thêm người mới tham gia vào mạng lưới phân phối này. Nói cách khác, các hoạt động kinh doanh bán hàng đa cấp chỉ thu được lợi nhuận hợp lý của mình từ việc thúc đẩy những người tham gia bán hàng hóa và giới thiệu những người mới tham gia vào mạng lưới bán hàng. Quy định như thế nhưng trên thương trường có muôn vàn muôn vẻ các hình thức khác nhau của hoạt động bán hàng đa cấp. Và chính sự phong phú đôi khi đã vi phạm các quy định pháp luật.

Trung Quốc là một thị trường đang trên đà phát triển rất nhanh. Và cùng với đó các hoạt động bán hàng đa cấp đáng ngày trở nên quen thuộc với người dân. Nhưng đôi khi, nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng sự phức tạp của hoạt động bán hàng đa cấp để thu lợi cho riêng mình. Công ty Ann Tai là một minh chứng điển hình. Điều tra của Uỷ ban Thương mại lành mạnh Trung Quốc cho thấy việc công ty Ann Tai thực hiện cái được gọi là hệ thống thưởng kinh doanh bán hàng đa cấp cùng với tình hình hoạt động thực của hãng là vi phạm các nguyên tắc của hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định pháp luật tại Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp.

Từ lâu, hãng Ann Tai luôn nổi tiếng với mạng lưới bán hàng hoạt động theo nguyên tắc “thưởng”. Bất kể ai muốn trở thành thành viên của mạng lưới Ann Tai chỉ cần mua một đơn vị quyền hoạt động là sẽ có 10.000 điểm tích luỹ. Với một lần giới thiệu thành công 2 người tham gia mới mạng lưới, người tham gia đó có quyền nhận tiền thưởng hàng tuần và quyền này là “không hạn chế về phạm vi trong hệ thống đa cấp hoặc giới hạn về thời gian”. Thêm nữa, người tham gia này chỉ cần đầu tư một lần trong suốt cuộc đời của mình (tức là trị giá mua lúc gia nhập là 10.000 điểm tích luỹ) để được tiêu dùng lại sau khi kết thúc một chu kỳ (bắt đầu từ tiền thưởng của mình) và nhận được một khoản tiền thưởng mà không có hạn chế nào về số lượng chu kỳ.

Tổ chức của hệ thống Ann Tai chủ trương “cùng tồn tại và cùng có lợi. Hợp tác có tổ chức để từ đó dẫn đến việc thành lập một tổ chức hệ thống trong đó những thành viên hiệu quả nhất là nguời mất ít điểm tích luỹ nhất thu được tỷ lệ cao nhất và lượng tiền thưởng cao nhất thông qua sự liên kết nhân tạo”. Thu nhập của những người tham gia này không phải từ việc thúc đẩy và bán hàng hóa, dịch vụ với mức giá thị trường hợp lý mà từ việc giới thiệu thành viên mới tham gia mạng lưới này. Về chất lượng hàng hóa, Ann Tai đã không ban hành bất kỳ một phiếu khiếu nại hàng hóa nào bởi nó chỉ nhận một số ít loại hàng hóa. Mặc dù Ann Tai đã tham gia vào cái được gọi là “liên kết với các hoạt động kinh doanh khác” nhằm đạt được việc cung cấp hàng hóa đó để bán nhưng lợi nhuận thu được từ bán hàng của hoạt động kinh doanh liên kết là rất hạn chế.

Một người tham gia nhằm kiếm được 10.000 điểm sẽ tốn nhiều tiền để mua hàng hóa hơn là để bán. Bởi vậy, những người tham gia tập trung vào số lượng giới hạn hàng hóa mang lại điểm cao hơn, từ đó dẫn đến sự tích trữ hàng hóa. Thậm chí những người tham gia có thể thu được tiền thưởng trước khi họ khiếu nại các hàng hóa mà họ đã đặt hàng. Điều đó để nói, những người tham gia thậm chí phải thúc đẩy hoặc bán hàng hoá này cho người tiêu dùng. Họ chỉ cần giới thiệu những người tham gia khác vào tổ chức này và họ có thể thu được tiền thưởng. Ngoài ra, tại Ann Tai có những quy định không phù hợp để hạn chế những người tham gia không được rút khỏi hệ thống hoặc trả lại hàng hóa, tạo nên các hành vi thực hiện bán hàng đa cấp trái với quy định pháp luật.

Từ những lý do như vậy, Ann Tai đã vi phạm Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp Trung Quốc. Vào năm 1996, Ann Tai đã báo cáo Uỷ ban Thương mại lành mạnh việc hãng thay đổi “hệ thống thưởng không cân bằng” này. Ngay sau khi có báo cáo, Ann Tai đã thay đổi các điều kiện nhận thưởng. Những điều kiện mới quy định rằng khi người tham gia mạng lưới của Ann Tai, việc tích luỹ điểm sẽ được hoàn thành trong vòng một tuần. Nếu người tham gia này không đạt được số điểm như yêu cầu trong thời hạn một tuần thì điểm tích luỹ của người tham gia sẽ lại phải bắt đầu từ 0 (Zero). Yêu cầu này khác so với “không hạn chế thời gian” tại phần thứ nhất. Tuy nhiên, Ann Tai đã không báo cáo Uỷ ban Thương mại lành mạnh trước khi thực hiện yêu cầu mới này và đã không liệt kê yêu cầu mới này khi những người tham gia mới tham gia vào tổ chức. Hành vi này rõ ràng là vi phạm Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp Trung Quốc.

Về việc giải quyết các đề nghị trả lại hàng, sổ tay kinh doanh của Ann Tai quy rằng khi một người tham gia có yêu cầu trả lại hàng hóa, người tham gia chỉ có thể trả lại 25% trí giá của hãng hoá đã mua. Hạn chế này là trái với Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp quy định rằng sau khi chấm dứt một hợp đồng, doanh nghiệp bán hàng đa cấp sẽ mua lại hàng hoá được sở hữu bởi người tham gia liên quan với mức giá bằng 90% mức giá mua ban đầu mà người tham gia này đã thanh toán.

Uỷ ban Thương mại lành mạnh đã cử người đến hiện trường của Ann Tai để kiểm tra những tài liệu tham khảo bằng văn bản này mà Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp đã yêu cầu chuẩn bị. Ann Tai đã không cung cấp tài liệu để điều tra với lý do rằng họ đã không thể xuất trình thông tin được yêu cầu hàng tháng vì lý do chương trình máy tính liên quan.

Một số người đã tham gia cùng với Ann Tai khi có yêu cầu rút khỏi hệ thống, mặc dù trên thực tế hàng hoá này chưa bao giờ được sử dụng, nhưng những người này chỉ được trả lại 25% giá mà họ đã phải trả. Ann Tai nêu lý do rằng khoản tiền thưởng này đã được phân phối đến những thành viên tham gia và không thể được trả lại. Diễn giải của Uỷ ban Thương mại lành mạnh theo tham chiếu quy định pháp luật Trung Quốc cho rằng khi một người tham gia vào hoạt động bán hàng đa cấp yêu cầu rút khỏi hệ thống, số tiền của họ được khấu trừ từ số tiền đã được phân phối cho người tham gia này trong giai đoạn ban đầu. Ann Tai đã không tìm cách lấy lại khoản tiền thưởng từ những người tham gia mà lại trừ số tiền thưởng nói trên từ số tiền phải hoàn lại cho bên trả lại hàng. Hành vi này một lần nữa rõ ràng vi phạm Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp.

Luật Thương mại lành mạnh Trung Quốc quy định rằng bán hàng đa cấp không được thực hiện nếu các thành viên của nó nhận được hoa hồng, phần thưởng bằng tiền hoặc lợi ích kinh tế khác chủ yếu từ việc giới thiệu người khác tham gia vào bán hàng chứ không phải là từ việc tiếp thị hoặc bán hàng hóa hoặc dịch vụ đó với mức giá thị trường hợp lý. Ở đây, những người tham gia bán hàng đa cấp của Ann Tai nhận được hoa hồng, tiền thưởng hoặc các lợi ích tài chính khác chủ yếu dựa trên việc họ giới thiệu các thành viên mới chứ không phải là dựa trên những khoản thu nhập từ việc thúc đẩy hoặc bán hàng hoá, dịch vụ với mức giá thị trường hợp lý. Việc làm này của Ann Tai đã vi phạm Luật Thương mại lành mạnh và Bản quy định Giám sát Bán hàng đa cấp. Do tính nghiêm trọng của những hành vi vi phạm này, Uỷ ban Thương mại lành mạnh đã quyết định Ann Tai bị phạt tiền là 500.000 nhân dân tệ và phải đình chỉ hoạt động kinh doanh của mình kể từ ngày nhận được quyết định của Uỷ ban Thương mại lành mạnh. Đối với việc Ann Tai đã vi phạm Luật Thương mại lành mạnh, Uỷ ban Thương mại lành mạnh đã chuyển vụ việc này sang cơ quan chức năng khác để điều tra hình sự.

Trên thương trường, nếu doanh nghiệp tuân theo đúng những quy định về việc bán hàng đa cấp thì mô hình kinh doanh mới này sẽ đem lại cho doanh nghiệp những hiệu quả rõ nét. Minh chứng là rất nhiều công ty lớn trên thế giới ngày nay đều duy trì cho mình một hệ thống bán hàng đa cấp hiệu quả. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp lợi dụng việc bán hàng đa cấp để phục vụ những lợi ích cho riêng mình thì hậu quả đôi khi rất khôn lường bởi mỗi quốc gia đều có những quy định và chế tài xử phạt riêng đối với hoạt động kinh doanh đặc thù này.

Theo doanhnhan.net